ASUS ROG Crosshair VI Extreme review

Alsof de ASUS ROG Crosshair VI Hero nog niet extreem genoeg was knalt Asus er nog even een nieuw AM4 topmodel boven voor de dikste AMD Ryzen builds; de Crosshair VI Extreme. Een bord dat zoals de naamgeving doet vermoeden ook best wel extreme is. En ja, terwijl de geeks allemaal hun adem inhouden voor de eerste Threadripper en Vega reviews blijven wij trouw aan onze AM4 en AMD Ryzen processoren op de plank, en gaan we gedurende de mogelijk drukste periode van het jaar toch gewoon even lekker knallen met dit beest van een moederbord.

De prijs is nog niet geheel duidelijk, maar met een genoemde adviesprijs van 349 USD, oftewel rond de 349 euro (als het mee zit), lijkt deze VI Extreme zich nog redelijk binnen bereik van eventuele Crosshair VI Hero kopers te blijven.

Warning: Foto spam ahead.

We gaan meteen knallen met specs en kijken wat er veranderd is sinds de Crosshair VI Hero. Uitgeschreven specs voor handige doorzoekbaarheid, en screenshots van de Asus website comparison van de onderdelen waarop de moederborden van elkaar verschillen.

Note
*1 Due to CPU limitation, AMD 7th Generation A-series/Athlon™ Processors support AMD® 2-Way CrossFireX™ Technology only.
*2 The PCIEX8_2 slot shares bandwidth with M.2_2
*3 The PCIEX4_3 slot shares bandwidth with the PCIEX1_1, PCIEX1_2, PCIEX1_3 slots
*4 Support for the Bluetooth specification depends on the Windows version. Win7/8.1 support up to Bluetooth 4.0.
*5 Due to limitations in HDA bandwidth, 32-bit/192kHz is not supported for 8-Channel audio and due to Windows 7 limitations, 32-bit playback is unavailable for Windows 7.
*5 ROG GameFirst Technology is only available for Windows 10/8.1 64-bit

Onveranderd blijft uiteraard de top-end X370 chipset voor AM4, en daarmee de ondersteuning voor Crossfire en SLI, terwijl ook Memory OC’s nog goed ondersteund blijven; officieel tot 3200 MHz, de gangbare cap voor de meeste geheugen overclocks, maar als je wilt kan je de grenzen natuurlijk proberen op te rekken.

Expansiesloten blijven gelijk met een zeer respectabele opzet. Opslag is echter wel uitgebreid, we zien hier namelijk een extra (tweede) M.2 NVMe SSD optie

De productpagina noemt vooral het woord “gaming” heel veel: b est gaming lightning, best gaming audio, best gaming performance, en ga zo maar door; en voor gaming is het ook zeker prettig dat er focus ligt op de audio implementatie en snel geheugen waarvan we weten dat er wel degelijk voordeel uit valt te halen. De harde specs tonen echter twee grote focuspunten waarvoor je normaliter wel echt een dikker moederbord wil overwegen: overclocking (extra- en goede stroomvoorzieningen) en custom waterkoeling (flow meter en tig fan headers).

Verder is het toch vooral een zeer compleet, maar niet overcompleet bord. Het lijkt zodoende meer zoeken naar antwoord op de vraag wanneer de features –niet- zullen voldoen; meerdere snelle M.2 SSD’s zit hier niet in, een dubbele netwerkaansluiting of Wi-Fi ontbreekt, als je veel interne USB 2.0’s nodig hebt is het wat karig, maar verder is het toch vooral ‘veel’. 8 SATA poorten blijven gelijk en volgens mij zat voor praktisch alle doeleinden.

Asus houdt vast aan de uitstekende Intel 211-AT Gigabit chip, maar heeft in de Extreme wel Wi-Fi toegevoegd met dualband wireless-ac en MU-MIMO support. Ook Bluetooth is onderdeel van dat pakketje.

De audio implementatie is ongewijzigd, maar gezien de prestaties van de Crosshair VI Hero is dat enkel iets om blij van te worden.

Wat USB poort layout is wel wat veranderd, maar iets anders dan ‘veel USB poorten’ kunnen we het niet noemen. Uiteraard met de nodige Type-C connector en USB 3.1 gen 2 opties.

Wat de interne aansluitingen betreft is het een pittig potje zoek de verschillen. Zo zien we een Aura Addressable Strip header (?) toegevoegd, en ogenschijnlijk vooral meer extreme overclock- en waterkoel opties, die fanatiekelingen weten daar vast goed raad mee. Één ding is wel echt extreem, en dat is het totaal aantal fan headers dat we aantreffen, want als we alles bij elkaar optellen dan zien we er al twaalf, plus dat je met de extension fan header en water headers ook nog wat kunt spelen. Met de meegeleverde fan extension card en kabels kan je er namelijk weer drie extra op kwijt; dat zijn toch best wat fannetjes lijkt mij.

Belangrijk om rekening mee te houden: om al die extra’s kwijt te kunnen is de Crosshair Extreme wel wat breder geworden, en officieel E-ATX in plaats van ATX: 269mm breed vereist in veel gevallen een echte E-ATX behuizing, al zijn er ook ATX cases die dergelijke iets bredere modellen kwijt kunnen.

Bij een high-end moederbord verwachten we een high-end unboxing, en die krijgen we. Dikke, stevige verpakking. Goede productpresentatie, en een mooie goed gevulde laag met extra’s zoals een onderzetter, stickervel, kabelstickers, casebadge en SLI bridge.

We krijgen er maar liefst 8 SATA kabels bij en tevens een hele zwik verlengkabels voor o.a. de verlichting en fan uitbreidingskaart. Deze molex powered expansie kaart kan veelal flink wat gepruts besparen om alle kabels goed naar je moederbord te leiden. Verder ook leuk is het handige verloopje om je case-kabels makkelijker aan te sluiten, en gezien het een moederbord met Wi-Fi is krijgen we er ook een partij dikke antennes bij.

En dan de Asus Crosshair VI Extreme zelf. Ik denk niet dat ik er iets onaardigs over kan zeggen. Asus blijft de ROG stijl duidelijk trouw, en het is ook duidelijk een Crosshair broertje, maar dan gewoon met een kleine extra portie steroiden erin. Aan dikke visuele elementen geen enkel gebrek.

Zeker rondom het I/O gedeelte en boven het socket is het genieten. Stevige zwart-grijze kappen, mooie lijnen, en overal die verdomd goede afwerking van de individuele componenten.

Het andere primaire stukje genieten doen we rondom de chipset heatsink, nog groter, nog dikker, en nog wat chiquer afgewerkt dan op de Crosshair VI Hero.

En in hoeverre je er van kan genieten weet ik niet, dat vereist een specifiek soort behuizing, maar zelfs de achterkant is verdomd aantrekkelijk uitgevoerd.

Opslag: één M.2 slot tussen de PCI-Express sloten in, acht SATA poortn naast elkaar, en voor het tweede M.2 slot moeten we de mooie heatsink eraf halen.

I/O Panel: Clear CMOS en Bios switch zijn welkom voor de fanatiekelingen, Wi-Fi antenne aansluitingen, een zee aan USB 3.0 en 2.0 poorten, plus een USB 3.1 Type-A en Type-C. Het mooiste is natuurlijk het stevige, metalen, net afgewerkte ingebouwde I/O shield. Het maakt het in- en uitprikken van aansluitingen een flink stevigere en luxere aangelegenheid. Kleine details maken het verschil.

We doen een rondje langs de vele, vele aansluitingen op het bord die we in de specificaties genoemd zagen. Van links onder tot rechts boven.

Rechtsboven een kleine pauze bij de fysieke knoppen en error display. We zien daar verder nog OC- en retry knoppen, slow- en LN2 switches, en voor overclockers en testers onmisbare knoppen.

Opvallend uiteraard ook de extra CPU Power header, of wellicht te verwachten op een overclock focus bord.

Om de Crosshair VI Extreme een beetje in perspectief te plaatsen pakken we de Crosshair VI Hero er weer even bij. Zelfde stijl, duidelijk familie, maar breder en met een nog dikkere chipset heatsink dus.

De moderne bios uitvoering van ASUS klopt als een bus. Nu maak ik redelijk veel gebruik van ASUS moederborden en helpt het altijd dat je de bios al kent, maar ook vergeleken met vergelijkbaar bekende alternatieven heb ik de ASUS bios wel hoog zitten wat betreft overzichtelijkheid, een aantal screenshots:

Alle tig veel fan headers zijn DC of PWM aanstuurbaar, positief en nog altijd niet de standaard, maar let wel op dat een aantal headers gekoppelde instellingen hebben.

AMD X370 moederborden (andere chipsets laat ik nog even in het midden) zullen worden getest met onze AMD Ryzen 7 1700X. De voeding is afkomstig uit de stallen van Seasonic in de vorm van de Seasonic Prime Titanium 850W, en een Western Digital Blue SSD wordt gebruikt voor opslag. Omdat de Ryzen 7 geen ingebouwde GPU kent maken we gebruik van een Gigabyte GTX 1070 G1 Gaming voor test doeleinden.

Oorspronkelijk zijn alle moederborden getest met een kit van twee Corsair Vengeance LPX modules, op sommige moederborden kwam deze kit tot 2933MHz, op anderen niet eens op 2666MHz; de eerste dagen met AMD Ryzen 7 waren wat tumultueus wat geheugen betreft. Inmiddels zijn de meeste moederborden met recente bios updates hertest op 2666MHz en die snelheid nemen we dan ook als uitgangspunt. Uiteraard richt dit bord zich op overclocken, maar om te vergelijken is dat wat lastig.

Alle systemen worden met een schone Windows 10 Pro x64 installatie getest.

Bij prestaties testen we met o.a. PC Mark 8 en Passmark, all-round systeem tests waarbij we vooral kijken naar de CPU Mark score. Hoewel memory mark focust op het werkgeheugen moeten we bij een vast profiel wel de invloed van het moederbord op de geheugenprestaties kunnen vaststellen. Disk mark neem ik mee als referentiemateriaal, maar die score wordt niet gewogen vanwege beperkt reproduceerbare en soms sterk wisselende resultaten bij sommige soorten SSD’s.

De render test (Blender, BMW benchmark) waarbij alle cores hard aan het renderen gezet worden geldt ook als een pittige CPU belasting en bij gelijke CPU en RAM weegt dan geheel op het moederbord; een praktische, zwaar wegende test.

In Cinebench kijken we vooral naar de effecten van eventuele moederbord tuning op de pure single-core ten opzichte van multi-core prestaties, terwijl we in de 3D Mark tests kijken naar zowel de effecten op de prestaties van de grafische kaart en de CPU-afhankelijke physics prestaties.

Wat betreft dat verbruik gaan we primair kijken naar het idle verbruik, oftewel wat verbruikt het systeem als je deze simpelweg aan laat staan. Het verbruik bij maximale CPU prestaties door deze met de Prime95 benchmark te belasten wordt ook genoteerd.

Als laatste bekijken we de geluidskwaliteit met behulp van Rightmark Audio Analyzer. Dit doen we door middel van de loop-test waarbij zowel de uitgang als de ingang wordt gemeten. De keuze is hierop gevallen omdat het op deze manier snel en zonder externe audio hardware mogelijk is om te testen, echter kent wel de beperking dat in geval van ondermaatse prestaties het lastiger vast te stellen is of de oorzaak de kwaliteit van de geluidsweergave of juist de opname is. In het geval dat we tegen grote problemen aanlopen op dat gebied zullen we na gaan denken over mogelijke oplossingen.

Hoewel we het testen met dezelfde hardware als eerdere X370 reviews doen konden we het uiteraard niet laten er toch even wat plaatjes te schieten met de ASUS Geforce GTX 1080 Strix OC en een Cooler Master MasterLiquid Lite 120 waterkoeler zodat het moederbord goed vrij blijft om de LEDs te tonen.

En aan LEDs uiteraard geen gebrek. Verlichting naast de expansie sloten, verlichting van het Crosshair logo, en de voor de hand liggende verlichting van het ROG logo plus nog wat extra licht onder de heatsink op de chipset.

Nieuw in de Crosshair is echter de RGB LED rand aan de rechterkant van het moederbord. Een concept dat we eerder hebben gezien maar hier wel erg goed is uitgevoerd. Ik neem overigens aan dat ik niet weer hoef te herhalen dat alle RGB verlichting via Aura sync naar gelieve aan te passen is en te synchroniseren met je Asus grafische kaart en randapparatuur?

Als je denkt dat een duurder moederbord je per definitie betere prestaties geeft kom je van een koude kermis thuis. Asus is traditioneel vrij aggressief in de afstelling, en ook hier zien we dat de Crosshair VI Extreme toch net wat beter uit de bus komt dan de meeste anderen in de grafiek; overal gewoon net even lekker aan de bovenkant, en hoe je het ook went of keert is dat natuurlijk een leuke wetenschap voor de eigenaar. Maar realistisch: knal een X370 Prime Pro in een vergelijkbare build en doe een blinde test en je gaat niet merken dat er ook maar enig verschil tussen zit. Althans niet wat de pure testresultaten betreft. Daarbij ook nog even de vraag of wat update-optimalisaties wellicht dat verschil maken, al maakt het voor de praktische beoordeling ook totaal niet uit.

Net als met de MSI XPower Titanium zien we ook dit bord één hele grote positieve uitschieter maken, namelijk de CPU mark score die ruim boven de rest ligt. Het probleem is dat ik daar geen reden voor kan geven, en relevanter is dat we een dergelijk verschil in andere benchmarks dan ook niet terug zien. Het kan een optimalisatie zijn, een stukje boost wanneer een dergelijke benchmark wordt gedraaid, of wat dan ook, maar het maakt feitelijk niet uit. Oftewel: leuk, maar veel waarde hechten we niet aan dat soort uitschieters.

Het gebrek aan praktisch relevant prestatieverschil maakt het lastig voor high-end moederborden zoals deze ASUS Crosshair VI Extreme, en daarbij komt dat met een collectie aan retail hardware het moederbord erg weinig invloed heeft op de overclocks die je kan halen, en dat terwijl een groot deel van de focus van dit bord richting het overclocken gaat. Met een retail AIO koeler, een drietal AMD Ryzen 7 processoren en een half dozen X370 borden bleek eerder al consequent de processor de beperkende factor, niet het moederbord. Ja een zeer strakke stroomvoorziening zoals Asus hier in knalt is zeker gewenst, een zeer degelijke uitvoering kan ook voor de hobby overclocker bij langdurig overclock-gebruik de veilige keuze voelen, maar de meerwaarde van een extremere voorziening (of eenvoudiger gezegd: extremere investering) is ontzettend lastig om in een review aan te kaarten.

Verschillen zien we overigens wel op gebied van geluidskwaliteit en wat betreft energieverbruik. Wat het laatste betreft valt op dat beide ASUS borden aan de onzuinige kant van de idle grafiek zitten. Het lijkt niet meer dan vanzelfsprekend dat de zware featureset daar een rolletje in speelt. Nu zal de aanwezige RGB verlichting ook een rol spelen, de MSI XPower maakt daar geen gebruik van, maar meer dan 1 a 2 Watt zou dat niet mogen zijn. Bij load zien we de Crosshair VI Extreme wel duidelijk zuiniger uitpakken dan zijn familieleden, al is de exacte reden ervoor niet heel duidelijk.

Geluidskwaliteit is inmiddels ook cruciaal, veruit de meeste gebruikers, gamers en liefhebbers zullen toch gebruik maken van de on-board audio. We zien MSI en ASUS die implementatie breed genomen iets beter voor elkaar hebben dan Gigabyte en ASRock, SupremeFX is in dat op zich al jaren een veilige keuze, maar knap is hij die de betere en beste implementaties van elkaar in de praktijk weet te onderscheiden. Toch is het tekenend dat Asus feitelijk structureel bovenaan die grafieken weet te belanden, wat aangeeft dat ze op dat gebied toch gewoon een streepje voor hebben. Overigens wordt er gebruik gemaakt van een 120dB SNR chip, maar gezien we met een loopback testen (input en output tegelijk) is het niet vreemd dat het gemeten resultaat wat lager uit valt; het geeft in elk geval aan dat er met de microfoon input ook niets mis is en de resultaten zijn dusdanig dat we meer dan voldoende weten.

Ik moet toegeven, vooraf had ik iets van “is nog extremer dan die Crosshair VI Hero nu echt nodig”. Echter wanneer ik persoonlijk naar de top-end AM4 AMD Ryzen moederborden keek zag ik tot dusver eigenlijk twee primaire kanshebbers voor onze eigen Ryzen build: de VI Hero en de ASRock Extreme Fatality Gaming Professional (serieus, fix die naam eens). Waarbij de ASRock de feature heavy optie was met o.a. 5GHz LAN, Wi-Fi en meer opslag, en Asus toch echt het overclock- / gamer / liefhebber hart wist te stelen, al was het maar dat de uitstraling van Asus (al dan niet inclusief de RGB implementatie) structureel genomen toch wel echt ultiem is. En met die afweging in het achterhoofd, ik kan mij voorstellen dat Asus natuurlijk gewoon de dominante top-end speler wil zijn, is de Asus Crosshair VI Extreme eigenlijk best een logische stap, want de snellere LAN implementatie terzijde vult Asus hun Crosshair model aan met niet alleen nog extremere overclock- en waterkoel features, maar is ook de algemene featureset echt ultiem topmodel waardig met o.a. Wi-Fi, Bluetooth, een extra M.2 slot en een waanzinnig aantal fan headers. Die 5Gbit LAN poort had de finaleklap kunnen zijn, maar die voorbij Gigabit LAN mini niche lijken ze de concurrentie voorlopig nog maar te gunnen.

Niet alleen in grote zaken maar ok wat de kleine details betreft zien we echter wat bewonderingswaardige aanpassingen die zeker even de aandacht mogen hebben. Denk aan de gekantelde plaatsing van de 24-pin aansluiting op je moederbord, het ingebouwde (echt chique) I/O shield, en de weer net wat betere algemene afwerking van het moederbord waar de Hero eigenlijk al echt een topper was. Echte kwaliteit zal op termijn moeten blijken, maar de initiële indrukken zijn keer op keer toch weer een beetje beter. En ook wat prestaties betreft kunnen we weinig klagen, praktisch gezien ontlopen degelijke borden elkaar weinig, maar structureel zien we de Crosshair VI Extreme toch goed scoren. Enkel het idle verbruik had iets lager gemogen, maar het verbruik onder load zet juist weer positief af tegenover de rest.

Ergens was een indrukwekkend bord ook wel te verwachten, want Asus heeft structureel toch reeds zien dat ze echt bizar goede moederborden bakken, zeker in het hogere segment, en dat elke generatie ook weer een beetje beter doen. En of we nu kijken naar de structureel goede prestaties, de zaken zoals de geluidskwaliteit, de bios, de afwerking of de stroomvoorziening, in hun betere modellen valt gewoon heel weinig te vinden waar je over kan klagen. Het voornaamste pijnpuntje is dan soms de prijs, want hoewel Asus redelijk geprijsde modellen kent hebben hun topmodellen in het verleden soms ook echt bizar hoge prijskaartjes gekend (en dan nog zien we ze in tig luxe builds terug, dus neem het ze eens kwalijk). Als de gehoorde adviesprijzen voor dit model echter werkelijkheid lijken te worden, en dit bord in de buurt van de 350 euro uit gaat komen, dan blijft dat weliswaar geld maar is het zeker niet ‘extreme’. Niet extreem vergeleken met de Hero, maar ook niet vergeleken met de top-end line-up van ASRock of Gigabyte gezien het pakket wat in dit bord zit, en dat maakt de Crosshair VI Extreme niet alleen aantrekkelijk maar ook niet eens zo heel onredelijk.

Laat er geen vergissing over bestaan, het is en blijft een enorme smak geld die je in een typische gaming build nimmer in prestaties zal kunnen vertalen, de 200 euro meerprijs boven een basis X370 bord kan je dan simpelweg beter investeren in je grafische kaart. Maar deze is voor de liefhebber (die vermoedelijk al een 1080 Ti heeft liggen?), de overclock fanaat, en in mijn optiek vooral voor de serieuze custom waterkoeler die van al die extra features daadwerkelijk gebruik kan maken. Voor hen is het een ultiem, objectief top bord waar heel weinig op aan te merken valt.

Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie: