Samenvatting

De 970 EVO SSD’s pakken goed vanaf de reeds goede positie waar de 960 EVO schijven zich bevonden. Praktisch overal weer wat sneller, en hoewel we op papier hogere betrouwbaarheidscijfers lastig kunnen waarderen is de aanpassing van 3 naar 5 jaar garantie objectief waardevol. Ook vergeleken met de concurrentie tonen de EVO SSD’s zich snel en vooral consequent snel, iets waar menig NVMe drive het toch op af laat weten.

Wel raden we aan on naar minimaal het 500GB model te kijken waarbij de consistentie een stuk hoger ligt dan bij kleine drives, iets wat bij alle SSD’s voorkomt. Vooral de 1TB en 2TB varianten doen op dat consistentie vlak geweldig, dus als je dergelijke capaciteit kan benutten vinden we die overtuigend het meest aantrekkelijk.

Als NVMe SSD serie valt er simpelwweg weinig aan te merken op de prestatie en tevens de prijs-prestatieverhouding van de 970 EVO, ook wanneer vergeleken met top-end MLC drives zoals de 970 Pro. De 500GB, 1TB en 2TB versie laten weinig te wensen over en krijgen met 9,5/10 praktisch de top score. De 250GB variant krijgt een puntje aftrek (8,5/10), maar kan desondanks interessant zijn als je een echt rappe 250GB SSD zoekt.

Scroll verder voor de volledige review.

Samsung 970 EVO Review (250GB, 500GB, 1TB, 2TB)

Heb je net één van de meest gewilde producten gemaakt, iedereen helemaal blij (tenminste we gaan ervan uit dat dat de bedoeling was), jij misschien nog even een drankje gedaan op een succesvolle productlancering en voor je het weet begint het weer te kriebelen om toch weer een stapje verder te gaan. Leuk als die ervaring was moet je natuurlijk wat met je tijd, dus begin je te werken aan een nog nieuwere, nog betere variant. Hoewel sommigen 9 maanden na dergelijke intensieve inspanning al resultaat boeken heeft Samsung er met de jongste telg in de Evo serie er iets langer over gedaan. De 960 Evo is inmiddels zo’n 18 maanden oud en vandaag is het tijd om de 970 Evo aan jullie te tonen.

De 960 Evo is nog altijd populair en niet zonder goede reden. Voor een consumenten NVMe drive is hij erg snel, terwijl de prijs een stuk beter te behappen is dan de Pro en Enterprise opties. Samsung zet deze drive dan ook neer als optie voor “tech savvies, gamers and professionals who frequently work on video creation/editing or simulations that require high workloads”, wat gepast is.

De 960 Evo was goed, maar ruimte voor nog een stapje beter is er even goed dus gingen wij aan de bak om te testen of Samsung hun claims over all-round verbeteringen waar zijn. Ook de garantie mocht wat langer, die was op de 960 Evo 3 jaar terwijl zowel de SATA drives als de NVMe Pro drive wel 5 jaar hadden, en de nieuwe 970 Evo heeft de eerste win binnen door die nu ook op 5 jaar te zetten.

De 970 Evo komt in 250GB, 500GB, 1TB en 2TB varianten waarvan we vooralsnog enkel één vanafprijs hebben gezien: 116,99 euro, wat een indicatie is dat de prijzen grofweg gelijk zullen zijn aan de huidige 960 line-up. De 960 Evo kende geen 2TB variant, zal met een vergelijkbare prijs-per-gigabyte als de 1TB versie zo rond de 700 euro uitkomen.

Uitpakken, bouw en features

Hoewel vier doosjes een gezellig feestje op tafel maken hoef je per doosje niet te gek veel te verwachten: intern zit de SSD zelf, en een boekje die we uiteraard grondig hebben doorgespit. Wel fijn is dat de SSD nu tussen twee lagen plastic wat vaster in de doos zit dan vorige generatie.

We pakken de 2TB versie even als voorbeeld, maar tenzij je de sticker van de SSD peutert zie je weinig verschil tussen de modellen. De 2TB versie is echter interessant omdat we hier zien dat ook dit extra grote model single-sided is, dus geen flash aan de achterkant. Combineer je dit in een moederbord met een heatsink dan wordt dus al het flash ook daadwerkelijk gekoeld (tot zover nodig). Dit houdt dus in dat Samsung hier 512GB V-NAND chips op heeft zitten en laten we heel even stilstaan bij hoe friggin’ awesome dat is.

We hebben het bij de SATA drives van Samsung ook gezegd maar herhalen ons graag: de keuze voor een zwart PCB en een grotendeels zwarte sticker is in mijn optiek een mooie plus. In menig systeem zie je de SSD (al dan niet bewust) en dit ziet er beter uit dan een blauw of groen PCB, of een opvallende sticker erop.

Specs

De specificaties die Samsung opgeeft:

Samsung spreekt over een nieuwe Phoenix controller maar is daar zoals vaker redelijk geheimzinnig over. Ze maken de controller zelf en veel meer dan “meer beter!” zeggen ze er niet over. De Evo is nog altijd een 3bit MLC (of TLC) NAND SSD wat gezien de NAND prijzen van dit moment onmogelijk anders had gekund (de Pro is 2bit MLC) en voor de goede orde: allen zijn PCI3 Gen 3.0 x4 NVMe drives die een M.2 (2280) socket moederbord vereisen met PCIe support, X4 is niet noodzakelijk voor functionaliteit maar wel gewenst voor maximale prestaties.

Vergeleken met de 960 zien we dat de betrouwbaarheidscijfers met 50% zijn toegenomen en dat ook de garantie van 3 naar 5 jaar is gegaan. Die twee gaan hand in hand gezien je garantie vervalt wanneer één van die twee wordt bereikt. Of het veel zegt over de werkelijke betrouwbaarheid valt te betwijfelen, we achten het niet onmogelijk dat Samsung in vorige generaties de betrouwbaarheid simpelweg erg voorzichtig heeft aangeduid en dat ze nu uit ervaring weten dat de werkelijke betrouwbaarheid veel hoger ligt. Relevanter: vergeleken met de concurrentie zijn het nette cijfers.

We staan heel even stil bij de verschillen tussen de verschillende capaciteiten, iets waar we gaandeweg een paar keer op zullen hameren. In de specs zien we al forse verschillen in prestaties tussen de kleinste en grotere varianten, vooral de 250GB versie loopt wat achter. Dat is typisch voor de markt, maar wel relevant om rekening mee te houden.

Elke drive heeft een stukje DDR4 cache, maar ook een stuk sneller SLC flash. Met TurboWrite probeert te SSD ervoor te zorgen dat jij als gebruiker vooral dat snellere SLC ervaart, terwijl het gros van de data in iets tragere TLC zit. Kijken we naar het verschil in cache dan begrijpen we makkelijker waarom de grotere varianten beter stand zullen houden bij zwaardere taken. Let op: de default 4-6GB is altijd beschikbaar, maar het stuk ‘Intelligent’ vereist dat je die ruimte vrij houdt op je SSD.

Software

Voor we aan de slag gaan, even een blik op de software. Hiervoor pakken we even de 960 omdat de Magician software de pre-release 970 Evo drives nog niet ondersteunt. We zien wat basic informatie over de gezondheid, wat we geschreven hebben, wat benchmarks maar je zal er normaal niet at te veel tijd hoeven doorbrengen. Let wel op dat je de drivers van Samsung gebruikt, met de Microsoft drivers die Windows standaard pakt is de performance niet optimaal.

Samsung houdt je handje vast bij wat andere opties zoals het benchmarken van je SSD en biedt wat geautomatiseerde optimisaties, maar onder de streep zijn het vooral handige features voor de leek. Meer bedreven PC users zullen dat ongetwijfeld zelf weten, of geen fabrikant tool nodig hebben om de schijf geheel leeg te maken. Voor veel mensen zal het dus vooral gewoon een firmware update tool zijn en een waarschuwing applicatie in geval dat er problemen gedetecteerd worden. Overprovisioning kan natuurlijk ook geen kwaad, maar ook hier gaat op: de bedreven gebruiker zal met een SSD vermoedelijk al ‘ruim’ ruimte vrij houden.

Testmethode

Let op: standaard verhaal voor alle SSD reviews, skip naar het volgende hoofdstuk als je dit nog hebt onthouden.

Er zijn tal van manieren om een SSD te testen en onderlinge verschillen aantonen is geen bijzonder spannende aangelegenheid. Omdat brute lees- en schrijfprestaties ook zeker niet onbelangrijk zijn, bijvoorbeeld bij het overzetten van grote hoeveelheden data naar een SSD (bijvoorbeeld bij gebruik als externe SSD) kijken we naar de bekende AS SSD en ATTO benchmarks waar je eenvoudig en snel mooie getallen tevoorschijn kan toveren wat betreft maximale snelheden. Daarbij sluiten we ook uit dat de SSD vals kan spelen met comprimeerbare data, iets wat vooral in het verdere verleden een rol speelde.

Het probleem met SSD’s is het in kaart brengen van gemeten verschillen in een praktische toepassing. Één van de eerste argument in het voordeel van SSD’s was het feit dat computers vele malen sneller opstarten met een SSD dan met een traditionele harde schijf, echter weet praktisch elke moderne SSD een systeem wel vlot te starten en is dat weinig graadmeter meer voor prestaties (wederom, in het verdere verleden een ander verhaal). Onderlinge verschillen bij dergelijk eenvoudig gebruik zijn in een directe vergelijking nog wel grofweg van elkaar te onderscheiden als we van budget SSD’s naar high-end SSD’s gaan, en van high-end SATA naar de nieuwe PCI-Express / NVMe SSDs, maar je moet wel van goede huizen komen als je aan de hand van opstart- of response snelheid echt geld durft te zetten op wat voor een klasse SSD er in een systeem zit waar je achter zit.

Toch moeten we vergelijken, dus gaan we kijken naar de schijven in een aantal scenario’s die daadwerkelijk gebruik van een schijf simuleren. AS SSD kent een drietal ‘real world’ (bewust tussen aanhalingstekens) benchmarks die we meenemen, en ook PC Mark 8 die een totaalplaatje schetst van het systeem met de bewuste SSD dient deze praktische doelstelling. De PC Mark 8 benchmark is vergeleken met de anderen intensief en loopt in feite een hele reeks kleinere benchmarks door waardoor we structurele verschillen zien in plaats van enkel mooie cijfers.

Het intensere vergelijken doen we met de complexe Iometer applicatie. Hierin kun je zelf vele soorten tests opzetten en fine-tunen, we testen op drie onderdelen: 4K performance voor het ‘typisch’ gebruik, 2M performance voor inzicht in consistente lees- en schrijfsnelheden, en Workstation en Database tests voor de meer zakelijke doeleinden. Gezien we met o.a. PC Mark 8 en AS SSD al een redelijk beeld kunnen krijgen van de verhoudingen wat echt typisch consumentengebruik betreft richten we met I/O meter op de prestaties van het primaire geheugen van de SSD. Sommige SSD’s combineren grotere hoeveelheden tragere TLC geheugencellen met een kleinere hoeveelheid duurdere SLC cache om zo een balans te vinden tussen opslaghoeveelheid, gevoelssnelheid en betaalbaarheid, eenvoudige gebruikers zullen zo enkel de hoge snelheid ervaren. Hoewel dat een begrijpelijke en voor die typische consument slimme zet is testen we met de I/O meter setup bewust het traagste deel om te achterhalen hoe de prestaties uitpakken bij meer langdurige belasting.

‘4K performance’ bestaat uit het lezen en schrijven van kleine blokken data welke een grote factor spelen bij het snelheids ‘gevoel’ bij dagelijkse taken waar gamers en thuisgebruikers mee zitten. Deze bestaat uit een ‘4K Random Read’ test (100% read, 100% random) en een ‘4K Random Write’ test (100% write, 100% random). We testen met een Queue Depth van 1, 2, 4, 8, 16 en 32. Daarbij leggen we voor het beoordelen de nadruk bij een lage ‘Queue Depth’ of QD. QD kort uitgelegd: SSD’s presteren beter wanneer ze een flinke portie werk gelijktijdig of in één keer kunnen verwerken dan wanneer ze minder kunnen stapelen. Dat laatste is praktisch het meest relevant en weegt dan zwaar in de beoordeling, terwijl het eerste juist het mooiste is voor de marketing afdeling van de fabrikant.

‘2M performance’ bestaat uit 2MiB blokken sequentiële data en geeft zo een beeld van de structurele doorvoersnelheden (langdurig grote blokken data wegschrijven of uitlezen). Ook hier testen we dezelfde QD’s al verwacht je daar minimale verschillen tussen te zien. In de totale beoordeling weegt deze relatief licht.

Voor intensiever gebruik laten we er ook een Workstation en Database simulatie benchmark op los, waarbij de SSD flink aan het lezen- en schrijven gezet wordt om een zwaardere belasting te simuleren. Dit laatste is relevanter voor zeer intensief (hence: Workstation), zakelijk, of pro-sumer gebruik, maar voor gamers en consumenten (inclusief foto en videobewerkers) flink minder relevant. De Database test legt de nadruk op gelijktijdig gebruik door meerdere gebruikers/toepassingen en bestaat uit 8K blokken, 67% lees-acties, en 33% schrijf-acties. De Workstation test bestaat eveneens uit 8K blokken, meerendeels lees-acties, en bevat 67% random data. Hoewel alle SSD’s door dezelfde molen gaan wegen we de resultaten uiteraard zwaarder of lichter gebaseerd op de positionering (consumer, Pro, etc) van de SSD op de markt.

Let op! Iometer resultaten zijn nooit 1:1 uitwisselbaar met die van andere reviews, daarvoor zijn te veel variabelen aanwezig.

Prestaties

Benchmarks! We beginnen met PC Mark 8, hieruit rollen een totaalscore van het systeem en een specifieke snelheidscore voor de schijf. Dat laatste geeft een goede weergave van het kunnen van de schijf onder zware omstandigheden en daar zien we de Pro drives ook duidelijk spierballen tonen, maar de totaalscore wat een veel genuanceerder beeld geeft is wel redelijk representatief voor de algemene gebruikservaring van je systeem; daar maakt een standaard SATA drive of high-end NVMe drive niet gek veel verschil uit (denk aan SSD voor je OS).

We balen een beetje dat we enkel de 500GB versie hadden van de 960 Evo, maar we zien dat de 970 Evo in die capaciteit zoals Samsung in hun press release claimt inderdaad een mooi stukje Evo-lutie is boven zijn directe voorganger. We zien een iets lagere piek read in Atto, maar een flink hogere peak write en in praktisch elke benchmark is de 970 EVO 500GB sneller dan de 960 EVO 500GB.

Pakken we HD Tune erbij en kijken we naar de gemiddelde snelheden dan zien we dat de nieuwe Evo ook wat sneller is dan de oude in gemiddelde schrijfsnelheid. Wat dat resultaat echter verhuld is dat het gemiddelde een combinatie is van snelle cache en, nadat de SSD hard genoeg moet werken, de resultaten van het onderliggende flash geheugen. Onder een zware belasting heb je vooral met dat laatste te maken, en zien we dat de 970 Evo enkele tientallen megabytes sneller blijft schrijven dan zijn voorganger. Wellicht opvallender is het feit dat in deze benchmark de grotere varianten nog veel sneller blijven, sneller zelfs dan de 512GB PRO variant, terwijl de kleinste Evo veel sneller inzakt.

Pakken we AS SSD erbij zien we duidelijk dat er een klasseverschil is tussen de grotere capaciteiten en de kleinste broer, met de 500GB variant in de meeste situaties wel tegen het niveau van de 1TB en 2TB.

Met de 250GB variant zitten we in no time op zo’n 300 MB/s writes, maar met de 1TB variant blijven we zelfs als we de hele schijf van voor naar achter en opnieuw volschrijven zo rond de 1200 MB/s gemiddeld, met ca 1125 MB/s gemiddeld als we op specifieke delen van de test richten. Het zal ongetwijfeld door de controller komen die de daad aanwezige grotere cache uitstekend weet te benutten tot het punt dat je in de praktijk, zelfs bij zware belasting, daar eigenlijk nooit ver onder komt te liggen.

Houdt dat in dat je altijd 1200 Mbps wegschrijft ongeacht wat je doet? Nee, enerzijds omdat je in typisch gebruik meer variatie in het soort data wat je schrijft zal moeten verwerken (kleine blokjes of gevarieerde workload komt de 970 Pro nog gewoon langszij) en anderzijds is het niet geheel onmogelijk om dusdanig te stressen dat de controller of het flash geheugen alsnog op zijn donder krijgt en zakt. We zeggen bewust ‘of’ omdat we niet 100% zeker zijn of de controller of de flash op dat moment iets van een ‘beperking’ zorgt.

Waar het echter om gaat, en dat is wel belangrijk voor mensen die een schijf als deze overwegen als scratch disk voor hun videotaken, is dat de 1TB en 2TB nagenoeg onmogelijk zijn om op hun knieën te krijgen (lees: ver van hun SLC snelheden te krijgen) en tonen dat een grotere capaciteit in veel gevallen interessanter is voor de performance dan een duurdere variant (500GB PRO vs 1TB EVO bijvoorbeeld). De 500GB variant is duidelijk beter dan de 250GB variant, maar bij de 1TB variant bereiken we duidelijk een hoogtepunt.

Kijken we nog even naar de concurrentie, dan doen we dat vooral voor de show. Helaas geen Intel in de grafiek, maar op gebied van prestaties komen Kingston en WD in elk geval niet in de buurt. De KC1000 is zelfs iets duurder dan de 960 Evo, en is een 2-bit MLC drive wat hem ook duurder maakt, maar de prestaties blijven redelijk achter en praktisch gezien is de meerwaarde van MLC lastig te verantwoorden, iets wat de 970 Pro overigens ook in een lastigere situatie zet dan de 970 Evo. In een enkele benchmark doet hij mee, maar waar de 1TB Samsung consequent ‘up there’ blijft valt de KC1000 in een aantal benches stevig terug.

De WD Black en Kingston A1000 zijn goedkoper, en dat kan ook niet anders gezien het gat in prestaties. Enerzijds zeggen we met SSD’s dat prijs-per-Gigabyte voor de meeste mensen koning is, maar het prestatiegat is niets minder dan ‘heel fors’.

Hey, Iometer benchmarks? Klopt, die volgen nog na wat test perikelen met die geweldige doch hoofdpijn gevende software. We zijn bezig tientallen SSD’s te testen en een nieuwe revisie Iometer vergelijk zal daar onderdeel van zijn.

[anchor=h][/anchor]

FLIR

Wel hebben we een FLIR warmtecamera. Na 30 minuten non-stop een zware workstation benchmark zien we het volgende:

Helaas hebben we geen specificaties van Samsung over wat gewenste temperaturen zijn, en de buitenkant zegt niet per sé wat over de binnenkant, maar gezien de temperaturen zowel tussen minuut 20 en 30, en 30 en 40 stabiel blijven is het een redelijke beeldvorming. 72C op de controller, net geen 60C op het NAND is niet gek en we zien op dat moment ook nog geen throttling op de best presterende 1TB variant. Hoewel het niet ondenkbaar is dat een slecht koelende behuizing de temperatuur stevig verhoogd is het een onlogische combinatie dat iemand die een dergelijke extreme workload op een SSD uit wil oefenen geen twee tellen stil staat bij de koeling van het systeem.

Vanuit praktisch perspectief en de gestelde doelgroep lijken SSD thermals daarmee geen significante overweging met deze 970 EVO’s. Samsung geeft overigens ook aan dat de interne koeling verbeterd is, maar we hebben nog geen tijd gehad om de oudere NVMe drives van ze op deze manier te testen.

Conclusie

Al met al zien we dat Samsung met de nieuwe 970 EVO weer een mooi stukje evolutie naar de markt brengt, ze zijn gewoon praktisch overal weer een stukje sneller dan voorheen. Niet dat de kans groot is dat ze binnen afzienbare tijd overlijden, maar de extra garantie is desondanks mooi meegenomen en poetst een klein vlekje op het totaalplaatje van de 960 EVO mooi weg. Als je 3D XPoint (Optane) had verwacht wat een mega snelheidsboost zal zijn heb je pech, maar tegen de tijd dat dat spul voor consumenten en prosumers te betalen is loopt Samsung in de problemen met hun naamgeving (Wat komt er na de 990 EVO/PRO?).

De vernieuwingen binnen de EVO zetten ook druk op de 970 PRO serie, want niet alleen liggen de theoretische schrijfsnelheden weer wat hoger, vooral de daadwerkelijke schrijfsnelheden onder zware omstandigheden een stuk hoger en daar had de PRO voorheen wel een forsere marge. Nu de Evo ook in 2TB variant beschikbaar is mist de PRO ook die unieke capaciteit. De EVO drives waren al een redelijk alternatief voor alles behalve de aller zwaarste super-pro / enterprise toepassingen, nu zijn ze dat nog meer en zeker wanneer de grotere capaciteiten op prijs nabij de kleinere Pro’s liggen (als de prijzen vergelijkbaar blijven hebben we straks een 970 EVO 1TB voor 350 euro en een 970 PRO 512GB voor 280 euro). Ongetwijfeld dat de 970 PRO 1TB (hopelijk snel hier voor een test) er nog een schepje bovenop doet, maar het staat niet ter discussie dat de EVO enerzijds het middensegment aantrekt met overtuigend stabielere prestaties dan de concurrenten en van het topsegment pikt door er veelal weinig of soms helemaal niets voor onder te doen. Zowel binnen Samsung als vergeleken met de NVMe concurrentie heeft de EVO serie gewoon ijzersterke kaarten in handen.

Dat gezegd hebbende, NVMe drives hebben op hun beurt concurrentie vanuit SATA SSD’s die in de benchmarks weliswaar veelal veel trager zijn maar een veel gunstigere prijs-per-Gigabyte kennen. Snel als deze pc’s zijn, verwacht geen grote stap vooruit als je een SSD vooral gebruikt om je pc’tje vlot op te laten starten of zo snel mogelijk bij dat emailtje te zijn. Samsung geeft het redelijk aan met hun doelgroepbeschrijving van “tech savvies, professionals who frequently work on video creation/editing or simulations that require high workloads”, alleen het vierde “gamers” stukje wat ze noemen zetten we tocheen vraagteken bij gezien we het aantal games waarin we tot dusver verschil hebben kunnen ervaren op één hand te tellen is, en dan hebben we het over de hand van een vuurwerkslachtoffer.

En toch zal de 970 EVO net als zijn voorganger heel populair blijken, want er zijn genoeg mensen die zware workloads uitoefenen en genoeg mensen die nu eenmaal gewoon die stap beter-dan-SATA willen hebben. En voor beide doelgroepen doet de EVO series, net als vorig jaar, goede zaken. We zien de prestaties van meerdere concurrenten ruimschoots achter blijven en we zien prestaties die in absolute zien ook echt ruim voorbij SATA drives zitten en zelfs op veel fronten tegen de nog veel duurdere Pro drives aanzitten. De 960 EVO was daardoor al populair, en nu de 970 die zowel inhoudelijk verbeterd is en op het toch cruciale garantie vlak nu ook niet langer achterblijft bij zijn PRO en zelfs 860 EVO broeders zal de 970 Pro enkel nog aantrekkelijker overkomen, die smet op de verder uitstekende papieren is in elk geval opgepoetst.

Persoonlijk zouden we wel aanraden minimaal naar de 500GB variant te kijken, want daar maak je een grote stap in piek snelheden, snelheden bij middelzware taken, en consistentie boven de 250GB versie. Die laatste is weliswaar consequent sneller dan SATA drives (waar kleinere varianten ook trager zijn dan grotere capaciteiten) maar houdt minder goed stand dan de grote broers in de zware taken waar deze drives voor gemaakt zijn. De 1TB variant raakt de performance sweetspot en is zelfs in praktisch zware loads nagenoeg niet op zijn knieën te krijgen wat hem absoluut de upgrade waard maakt als je die ruimte ook weet te benutten. En hoewel de prestaties zijn afgevlakt op het moment dat we de 970 Evo 2TB bereiken moeten we ook die een mooi compliment geven, want een 2TB PCIe NVMe drive ontbrak nog in de Evo line-up plus het feit dat de 512GB v-NAND chips het een single-sided SSD maken; objectief knappe prestaties lijkt ons.

Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie: